Tư cách pháp nhân là gì?

Tư cách pháp nhân là gì? Tư cách pháp nhân của các loại hình doanh nghiệp như thế nào? Hãy cùng Kế Toán AIC tham khảo ngay bài viết sau sẽ rõ.

Tư cách pháp nhân thường được nhắc đến nhiều khi đăng ký Giấy phép thành lập doanh nghiệp. Tùy theo từng loại hình doanh nghiệp mà tư cách pháp nhân sẽ có sự khác biệt. Để hiểu rõ hơn tư cách pháp nhân là gì, hãy cùng Kế Toán AIC tham khảo ngay nội dung được chia sẻ sau đây nhé.

Tư cách pháp nhân là gì?

Pháp nhân là cụm từ để chỉ một tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội,... theo quy định và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hoạt động mà đơn vị thực hiện hoặc những vấn đề có liên quan.

Chính vì thế, khi nhắc đến một doanh nghiệp có tư cách pháp nhân bạn có thể hiểu là một tổ chức đã được Nhà nước công nhận hoạt động độc lập và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tổ chức này được hưởng những quyền lợi và có trách nhiệm thực hiện những nghĩa vụ của một pháp nhân theo pháp luật quy định.

Phân loại pháp nhân

Sẽ có 2 loại pháp nhân chính mà bạn cần nắm rõ, cụ thể:

Pháp nhân thương mại

Pháp nhân thương mại sẽ bao gồm các doanh nghiệp và những tổ chức kinh tế khác, hoạt động hướng đến 2 mục tiêu chính là:

• Tạo ra lợi nhuận;

• Chia lợi nhuận cho các thành viên được hưởng.

Pháp nhân phi thương mại

Pháp nhân phi thương mại là những tổ chức hoạt động với mục tiêu chính không phải là tạo ra và chia đều lợi nhuận cho các thành viên như pháp nhân thương mại. Tổ chức này sẽ hoạt động với mục tiêu chính là hướng đến cộng đồng, dù có tạo ra lợi nhuận hay không thì vẫn không được chia cho các thành viên.

Những tổ chức pháp nhân phi thương mại gồm có:

• Cơ quan Nhà nước;

• Lực lượng vũ trang nhân dân;

• Tổ chức xã hội;

• Tổ chức chính trị,...

Điều kiện để có tư cách pháp nhân

Theo Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định, để được công nhận là tổ chức có tư cách pháp nhân cần đáp ứng 4 điều kiện bao gồm:

Được thành lập theo quy định pháp luật

Về cụ thể như sau:

• Được thành lập bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc cho phép thành lập;

• Tên gọi bằng Tiếng Việt;

• Tên của pháp nhân phải thể hiện được loại hình của tổ chức và có thể phân biệt so với các tổ chức khác hoạt động trong cùng lĩnh vực;

• Tên gọi của pháp nhân phải được sử dụng trong mọi giao dịch dân sự;

• Tên gọi của pháp nhân được công nhận và bảo vệ bởi pháp luật Việt Nam.

Tuy nhiên, không phải loại hình công ty nào khi được cấp Giấy đăng ký kinh doanh đều có tư cách pháp nhân và thời điểm kể từ ngày được cấp Giấy đăng ký kinh doanh thì doanh nghiệp mới có tư cách pháp nhân.

Có cơ cấu tổ chức và quản lý chặt chẽ

Pháp nhân cần có:

• Cơ quan điều hành rõ ràng, có sự phân bổ cụ thể về nhiệm vụ, chức năng, quyền hạn của từng bộ phận, được quy định cụ thể trong điều lệ của công ty;

• Có các cơ quan khác theo quyết định của pháp luật hoặc của từng pháp nhân.

Có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm trong phạm vi tài sản góp

Theo quy định của pháp luật, khi thành lập công ty có tư cách pháp nhân thì chủ doanh nghiệp cần sở hữu một phần tài sản nhất định để thiết lập quyền và nghĩa vụ của công ty. Tài sản đó có thể bao gồm:

• Vốn góp của chủ sở hữu, thành viên sáng lập, cổ đông;

• Tài sản khác thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp.

Pháp nhân có quyền sử dụng, định đoạt tài sản theo điều lệ được đề ra. Bên cạnh đó, pháp nhân sẽ tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản đó. Trong đó, tài sản của pháp nhân sẽ độc lập với tài sản cá nhân của các thành viên và các tổ chức pháp nhân khác.

Có thể tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập

Pháp nhân có thể nhân danh tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập thông qua người đại diện. Trong đó, người đại diện của pháp nhân có thể là người đại diện theo pháp luật hoặc người được ủy quyền.

Ngoài ra, người đại diện có quyền thực hiện những giao dịch phát sinh trong suốt quá trình hoạt động của doanh nghiệp và có thể thay đổi bằng cách bầu cử mới.

Doanh nghiệp nào có tư cách pháp nhân?

Những doanh nghiệp có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh bao gồm:

Công ty trách nhiệm hữu hạn

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, công ty TNHH kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sẽ có tư cách pháp nhân, bao gồm cả công ty TNHH một thành viên và công ty TNHH 2 thành viên trở lên. Bởi lẽ, doanh nghiệp được thành lập theo loại hình tổ chức này đáp ứng 4 điều kiện sau:

• Thành lập hợp pháp theo pháp luật;

• Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;

• Tài sản của công ty TNHH phải độc lập với tài sản của các thành viên góp vốn;

• Các thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi góp vốn;

• Được quyền nhân danh công ty để tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người đại diện,

Công ty cổ phần

Công ty cổ phần cũng là loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, được quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2020 vì:

• Là tổ chức được thành lập hợp pháp bởi cơ quan có thẩm quyền;

• Có cơ cấu tổ chức hoạt động chặt chẽ;

• Tài sản của doanh nghiệp độc lập với các cổ đông và các cổ đông chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp;

• Doanh nghiệp được quyền nhân danh công ty tham gia vào các quan hệ pháp luật thông quan người đại diện.

Công ty hợp danh

Đây là loại hình doanh nghiệp có từ 2 thành viên hợp dành trở lên và có thể bao gồm cả một số thành viên góp vốn khác. Trong đó:

• Thành viên hợp danh có thể là cá nhân, chịu trách nhiệm vô hạn bằng tất cả tài sản đối với các nghĩa vụ nợ, tài chính của doanh nghiệp;

• Thành viên góp vốn có thể là cá nhân hoặc tổ chức, chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn đã góp đối với các nghĩa vụ nợ, tài chính của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp nào không có tư cách pháp nhân?

Ngoại trừ những doanh nghiệp kể trên thì các doanh nghiệp sau đây sẽ không có tư cách pháp nhân dù được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Cụ thể:

Doanh nghiệp tư nhân

Doanh nghiệp tư nhân là tổ chức chỉ có 1 chủ sở hữu và phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản. Tài sản của doanh nghiệp không độc lập với tài sản của chủ sở hữu, do đó loại hình tổ chức này không có tư cách pháp nhân.

Chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp

Theo Điều 44 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định, chi nhánh hoặc văn phòng đại diện được đều trực thuộc công ty chính, không thể tham gia các quan hệ pháp luật với tư cách độc lập nên hoàn toàn không có tư cách pháp nhân.

Hộ kinh doanh

Theo Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định, hộ kinh doanh được thành lập bởi một cá nhân/các thành viên trong hộ gia đình và phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với các nghĩa vụ về nợ, tài chính của hộ kinh doanh. Chính vì thế, hộ kinh doanh cũng được tính là một trong những loại hình doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân.

Hy vọng qua những thông tin vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ tư cách pháp nhân là gì và phân biệt được các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân. Hãy theo dõi Kế Toán AIC để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích bạn nhé.