Đơn vị sự nghiệp công lập là gì?

Đơn vị sự nghiệp công lập là gì? Điều kiện thành lập tổ chức này ra sao? Để tìm hiểu chi tiết, hãy cùng Kế Toán AIC tham khảo ngay bài viết sau đây nhé.

Đơn vị sự nghiệp công lập thường được nhắc đến trong xã hội để chỉ một đơn vị tổ chức hoạt động liên quan đến các lĩnh vực về xã hội, quản lý nhà nước. Dù được nhắc đến khá phổ biến trong cuộc sống nhưng ít ai hiểu rõ đơn vị sự nghiệp công lập là gì. Nếu bạn cũng thế thì hãy cùng Kế Toán AIC tham khảo chi tiết nội dung sau đây để hiểu rõ hơn bạn nhé.

Đơn vị sự nghiệp công lập là gì?

Theo Khoản 1 Điều 9 Luật Viên chức 2010 thì đơn vị sự nghiệp công lập được định nghĩa như sau:

“Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước”

Những tổ chức là đơn vị sự nghiệp công lập thường là bệnh viện, trường học, viện nghiên cứu,... được thành lập hoặc trực thuộc cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Cơ cấu tổ chức quản lý

Về cụ thể, đơn vị sự nghiệp công lập sẽ bao gồm:

• Đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự;

• Đơn vị sự nghiệp công lập chưa được giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự.

Phân loại

Đơn vị sự nghiệp công lập được phân loại như sau:

• Đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Chính phủ;

• Đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ Tư pháp;

• Đơn vị sự nghiệp công lập thuộc chủ thể khác theo quy định của pháp luật;

• Đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Mục đích xây dựng đơn vị sự nghiệp công lập

Mục đích cụ thể khi tiến hành xây dựng đơn vị sự nghiệp công lập như sau:

• Cung cấp những dịch vụ công mà Nhà nước có trách nhiệm thực hiện, chủ yếu bảo đảm nhằm phục vụ nhân dân trong lĩnh vực về y tế, giáo dục, khoa học,... hoặc các lĩnh vực khác mà khu vực ngoài công lập chưa có khả năng đáp ứng;

• Bảo đảm cung cấp các dịch vụ cơ bản liên quan đến y tế, giáo dục tại những vùng sâu vùng xa, miền núi, biên giới, hải đảo vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;

• Lập quy hoạch, tổ chức, sắp xếp lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng xác định lĩnh vực hạn chế và lĩnh vực cần tập trung ưu tiên phát triển, bảo đảm sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả, tập trung nguồn lực nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động. Những tổ chức đơn vị sự nghiệp công lập sẽ không vì mục đích kinh doanh, thu lợi nhuận;

• Xây dựng và phát triển đội ngũ công nhân viên chức có đạo đức nghề nghiệp, có trình độ và năng lực chuyên môn đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khu vực cung ứng dịch vụ công.

Điều kiện thành lập, quy định về đơn vị sự nghiệp công lập

Quy trình điều kiện thành lập đơn vị sự nghiệp công lập được quy định rõ tại Điều 5 Nghị định 120/2020/NĐ-CP như sau:

• Phù hợp với quy hoạch ngành của quốc gia hoặc quy hoạch mạng lưới các đơn vị sự nghiệp công lập (nếu có) đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và có hiệu lực;

• Đáp ứng đủ những  tiêu chí thành lập đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật chuyên ngành đang được áp dụng;

• Xác định rõ mục tiêu, chức năng, nhiệm vụ của đơn vị cung cấp dịch vụ sự nghiệp công, phục vụ quản lý nhà nước;

• Số lượng người làm việc tối thiểu là 15 người (ngoại trừ những đơn vị sự nghiệp công lập cung ứng dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu)

• Có trụ sở làm việc hoặc đề án cấp đất xây dựng trụ sở làm việc đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (trường hợp xây dựng trụ sở mới);

• Có trang thiết bị cần thiết ban đầu; nguồn nhân sự và kinh phí hoạt động theo quy định.

Cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập

Đơn vị sự nghiệp công lập được hoạt động theo cơ chế tự chủ, có quyền tự chịu trách nhiệm về các khoản thu - chi phát sinh trong quá trình hoạt động nhưng không được quá mức khung mà Nhà nước quy định.

Theo Khoản 2 Điều 11 của Nghị định 60/2021/NĐ-CP, những nguồn thu của đơn vị sự nghiệp công lập sẽ bao gồm:

• Thu từ hoạt động dịch vụ sự nghiệp công;

• Thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh; hoạt động liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân theo đúng quy định của pháp luật và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đề án phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công;

• Thu từ cho thuê tài sản công: Đơn vị thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công và phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đề án cho thuê tài sản công.

Xét về yếu tố tự chủ tài chính được quy định tại Điều 9 của Nghị định 60/2021/NĐ-CP thì đơn vị sự nghiệp công lập sẽ được chia thành:

• Đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên;

• Đơn vị tư bảo đảm một phần chi thường xuyên;

• Đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư;

• Đơn vị được nhà nước bảo đảm chi thường xuyên.

Cách phân biệt đơn vị sự nghiệp công lập và đơn vị sự nghiệp ngoài công lập

Những điểm khác biệt giữa đơn vị sự nghiệp ngoài công lập so với đơn vị sự nghiệp công lập mà bạn cần chú ý như sau:

• Đơn vị sự nghiệp ngoài công lập sẽ được thành lập bởi cá nhân, tổ chức hoặc doanh nghiệp trong nước/ngoài nước, có tư cách pháp nhân, được hạch toán độc lập, có con dấu và tài khoản riêng;

• Đơn vị sự nghiệp ngoài công lập được hoạt động theo mô hình của một doanh nghiệp, được quyền quản lý, tuyển dụng và sử dụng lao động dựa trên quan hệ lao động theo pháp luật quy định, do đó người lao động hoạt động tại tổ chức này sẽ không được hưởng lương được trích từ ngân sách nhà nước;

• Đơn vị sự nghiệp ngoài công lập có quyền tự chủ về hoạt động đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, tự bảo đảm về tài chính cụ thể là nguồn vốn ngoài ngân sách nước, hoạt động theo quy định của pháp luật;

• Đơn vị sự nghiệp ngoài công lập sẽ được thành lập theo quy hoạch, kế hoặc do Nhà nước đề ra, nhằm đảm bảo về sự phát triển của các lĩnh vực về y tế, văn hóa, khoa học công nghệ,...

Có thể nói, so với đơn vị công lập thì đơn vị ngoài công lập sẽ được thành lập nhằm mục đích nâng cao chất lượng trong những lĩnh vực về giáo dục, y tế, khoa học công nghệ,... từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế theo kế hoạch của Nhà nước nhưng vẫn đảm bảo hoạt động độc lập như một doanh nghiệp.

Hy vọng qua những thông tin vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về đơn vị sự nghiệp công lập là gì. Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích thì hãy cùng Kế Toán AIC chia sẻ rộng rãi đến mọi người nhé.